Ιστορία και Λογοτεχνία

Ιστορία και Λογοτεχνία

Στιγμές της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας (18ος-20ός αι.) 

Εικονική περιήγηση σε λογοτεχνικά κείμενα και ιστορικές πηγές...

Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας 

(Δοκιμαστική λειτουργία)

Διδακτική αξιοποίηση των ιστορικών πηγών

Χρήση και αξιοποίηση των ιστορικών πηγών στην ιστορική εκπαίδευση



Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά ...

Η εκπαιδευτική αξιοποίηση των ιστορικών πηγών αποτελεί σημαντική παράμετρο της ιστορικής έρευνας, καθώς παρέχει στους μαθητές και στις μαθήτριες την ευκαιρία να εργασθούν με τα ίχνη του παρελθόντος στην προσπάθειά τους να το καταστήσουν ιστορικό. Για την αποτελεσματική υποστήριξη της διδασκαλίας και της μάθησης πρέπει να διαμορφωθούν δραστηριότητες με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδεικνύουν τις δυνατότητες του ιστορικού υλικού με διαδικασίες που θα είναι ουσιαστικές για την ενεργή συμμετοχή των υποκειμένων μάθησης. Διαδικασίες που να επιτρέπουν την άρθρωση αυθεντικής διερευνητικής μάθησης με τη διατύπωση ιστορικών ερωτημάτων, τη σχεδίαση της διαδικασίας επιλογής και ανάλυσης της πληροφορίας και τη δημιουργία ιστορικών συμπερασμάτων στη βάση των διατιθέμενων ιστορικών πόρων.

Η εκπαιδευτική προσομοίωση της χρήσης των ιστορικών πηγών βασίζεται στην αξιοποίησή τους ως βασικών εργαλείων, καθώς αποτελούν την πρώτη ύλη της ιστορικής εκπαίδευσης, εισάγοντας, ταυτόχρονα, μεθόδους του ιστοριογραφικού πλαισίου αναφοράς. Η διδακτική αξιοποίηση των ιστορικών πηγών εξαρτάται άμεσα από το καθεστώς της χρήσης τους στην ιστορική εκπαίδευση και προσδιορίζεται από συγκεκριμένες νοητικές λειτουργίες και μαθησιακές επιδιώξεις, αναδεικνύοντας ποιοτικά χαρακτηριστικά του προσδοκώμενου ιστορικού εγγραμματισμού.

Η χρήση και η αξιοποίηση των ιστορικών πηγών στην ιστορική εκπαίδευση δεν είναι κάτι νέο, εγγράφεται από το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, συναρτάται από πολλαπλούς επιστημολογικούς, ιστοριογραφικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς και αναδεικνύει σημαντικά μαθησιακά οφέλη.

Οι ιστορικές πηγές αποτελούν το πολύτιμο πρωτογενές ιστορικό υλικό που καθιστά επισκέψιμο και καταληπτό το παρελθόν και, ταυτόχρονα, το βασικό εργαλείο ερευνητικής εργασίας, στην προοπτική ενδυνάμωσης - τόνωσης της διδασκαλίας της ιστορίας, και ανάπτυξης της ιστορικής σκέψης των υποκειμένων μάθησης με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών και των μαθητριών στη διαδικασία αυθεντικής ιστορικής έρευνας. Προσέγγιση που προσδιορίζεται από τη διατύπωση ιστορικών ερωτημάτων, την αναζήτηση, επιλογή και αξιοποίηση των ιστορικών πηγών στο περιβάλλον της σχολικής τάξης για την υποστήριξη απαντήσεων, την υπέρβαση της γεγονοτολογικής αφηγηματικής δομής των σχολικών εγχειριδίων, την πραγμάτευση των πολλαπλών απόψεων και προοπτικών.

Η τυπολογία των διδακτικών προσεγγίσεων είναι ενδεικτική των διαφοροποιήσεων που καταγράφονται στο επίπεδο των επιστημολογικών παραδοχών, της στοχοθεσίας της σχολικής ιστορίας, αλλά και των διαδικασιών που διαμορφώνουν το διδακτικό και μαθησιακό περιβάλλον μελέτης του ιστορικού μαθήματος.

Για την αποφυγή της διδακτικής παράδοσης, η οποία αποστεώνει την ιστορική πηγή από την πολύσημη και πολύπλοκη επιστημολογική της κατάσταση και την εγκλωβίζει στο πλαίσιο ανελαστικών προγραμμάτων σπουδών, έχουν προταθεί σύνθετα διδακτικά σχήματα τα οποία επιτρέπουν, παρά τις δυσκολίες που προκύπτουν, την άρθρωση μιας ποικιλίας δραστηριοτήτων που καθιστούν δυνατή την πλήρη νοηματοδότηση του ιστορικού ντοκουμέντου. Το σημαντικό ερευνητικό έργο του Sam Wineburg κυριαρχεί στις προσπάθειες διαμόρφωσης των κατάλληλων διδακτικών στρατηγικών και προσδιορισμού των επιμέρους νοητικών δραστηριοτήτων που απαιτεί η εργασία με τις πηγές, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Με βάση το σχήμα των τριών ευρετικών προσεγγίσεων που προτείνει, έχουν δημιουργηθεί αρκετά διδακτικά πρότυπα, με μικρές διαφοροποιήσεις, που στοχεύουν στη δημιουργία πανομοιότυπης διαδικασίας με τους ιστορικούς.

Περισσότερα...

Μια παρουσίαση...